(na podstawie opracowania Elżbiety Małeckiej „Towarzystwo Jana Blocha 1987 – 2007”. Wyd. Śląsk. Katowice 2009)
Towarzystwo Jana Gottlieba Blocha (Jean de Bloch Society) zostało powołane do życia 11 marca 1997 roku. Inicjatorami jego utworzenia byli już w roku 1987: wybitny historyk, publicysta i działacz społeczny Aleksander Bocheński (zm.....), autor „Dziejów głupoty w Polsce” i „Wędrówek po dziejach przemysłu”, Peter van den Dungen – holenderski historyk, profesor Uniwersytetu w Bradford (Wlk. Brytania) oraz Andrzej Werner – prawnik, politolog i działacz społeczny, długoletni pracownik służby zagranicznej. Formalna rejestracja Towarzystwa została poprzedzona blisko dziesięcioletnim okresem przygotowań, wypracowywania formuły organizacyjnej oraz uczestnictwa w konferencjach i sympozjach naukowych dla popularyzacji dorobku Blocha, przywrócenia jego osoby w narodowej pamięci oraz eksponowania wartości, którym poświęcił swe życie i działalność. Można mówić więc (mimo braku formalnej rejestracji) o 20 letnim okresie działalności Towarzystwa (1987 – 2007).
Towarzystwo postawiło sobie za cel:
- popularyzację dorobku Jana Blocha, gromadzenie materiałów n.t. jego działalności, opiekę nad jego spuścizną i grobem,
- podejmowanie działań na rzecz utrwalania w świadomości społecznej wiedzy o kapitalistycznej rewolucji przemysłowej i dokonaniach wybitnych przedstawicieli tego nurtu,
- popularyzowanie postaw i zachowań społecznych: przedsiębiorczości, inicjatywy obywatelskiej, oszczędności, kierowania się regułami rachunku ekonomicznego itd.,
- poszerzanie wiedzy na temat historii i aktualnych problemów w zakresie zapobiegania groźbie wojen i pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych, rozjemstwa i arbitrażu.
Projekt statutu Towarzystwa został przygotowany przez Aleksandra Bocheńskiego i ostatecznie zredagowany przez Prof. Wojciecha Łączkowskiego.
Autorka dłuższego opracowania o działalności Towarzystwa – Elżbieta Małecka, wyróżniła dwa okresy jego aktywności:
- pierwszy, obejmujący lata 1987 – 1999, który był okresem wypracowywania formuły organizacyjnej i precyzowania kierunków programowych. Choć nie miało ono jeszcze osobowości prawnej, niemniej prowadziło ożywioną działalność, koncentrując uwagę na prezentacji dorobku Blocha w dziedzinie ekonomii, finansów, bankowości, kolejnictwa, przemysłu oraz zapobiegania wojnom i bezpieczeństwa międzynarodowego. Publikacje i referaty na w/w tematy przygotowywali głównie Andrzej Werner i Peter van den Dungen. Ewa Leśniewska zainicjowała prace nad bibliografią Jana Blocha, zaś Jerzy Waldorff przyczynił się walnie do odbudowy zabytkowej kaplicy na Starych Powązkach . W roku 1987 otwarto w Muzeum w Łęcznej (gdzie Bloch miał swój majątek ziemski) wystawę „Jan Gottlieb Bloch -wybitny polski przemysłowiec i działacz na rzecz rozjemstwa i pokoju światowego.
- drugi, kiedy pracowało już na sformalizowanych zasadach i w pełni rozwinęło swoją działalność w kraju i zagranicą.
Ważną cezurą był rok 1999 nie tylko dlatego, że nastąpiła rejestracja Towarzystwa (jego honorowym patronem został Aleksander Bocheński, prezesem Andrzej Werner, sekretarzem Elżbieta Małecka). W tymże roku odbyła się w Petersburgu konferencja naukowa „Iwan Bloch Commemorative Conference” organizowana przez Uniwersytet w Petersburgu i holenderską „Foundation for War Studies” w Groeningen, podczas której Peter van den Dungen i Andrzej Werner ostatecznie przesądzili spór o tożsamość narodową Blocha, udowodniając ponad wszelka wątpliwość, że był on Polakiem, nie Rosjaninem, za czym optowali organizatorzy konferencji.
Aktywność Towarzystwa w tym drugim okresie koncentrowała się wokół pacyfistycznej działalności Blocha, co było pochodną przypadających wówczas „stuletnich” rocznic – Konferencji Haskiej, ukazania się polskiej edycji „Przyszłej wojny...”, zgłoszenia Blocha do Pokojowej Nagrody Nobla, jego śmierci w styczniu 1902 r. oraz otwarcia w Lucernie Muzeum Wojny i Pokoju. Szczególne znaczenie miały tu trzy konferencje organizowane przy współudziale Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, poświęcone:
- Konferencji Haskiej i udziałowi Polaków w jej dorobku i spuściźnie (marzec 2000 r.),
- dorobku europejskich inicjatyw na rzecz pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego (czerwiec 2001, w setną rocznicę nominacji Blocha do Pokojowej Nagrody Nobla),
- kształtowania nowego ładu międzynarodowego (styczeń 2002 r.).
W Centralnej Bibliotece Wojskowej zorganizowano wystawę „Jan Bloch – polski teoretyk wojskowy”.
Elżbieta Małecka opublikowała książkę „Jan Bloch. Niezwykły warszawiak”, inicjując tym samym ukazanie się drukiem szeregu publikacji poświęconych Blochowi i jego epoce. Liczne artykuły w prasie krajowej i zagranicznej publikowali Aleksander Bocheński, Peter nan den Dunden, Andrzej Werner, Elżbieta Małecka, Lech Wyszczelski, Paweł Kłudka. Elżbieta Małecka sfinalizowała rozpoczęte przez Ewę Leśniewska prace na bibliografią piśmiennictwa Jana Blocha.
Począwszy od kwietnia 2000 roku ukazywał się „Jan Bloch's International Newsletter”.
Obok Petera van den Dungena i Andrzeja Wernera szczególną aktywność w popularyzowaniu dorobku Blocha w świecie wykazywał japoński naukowiec Tchikara Tsuboi, który – obok licznych artykułów – pracował nad monografią autora „Przyszłej wojny...”, zbierając materiały podczas swych dwukrotnych wizyt w Warszawie.
W 2003 r. Towarzystwo zainicjowało produkcję w listopadzie 2003 przez Telewizję Regionalną filmu dokumentalnego o Janie Blochu i jego rodzinie, w ramach znanego cyklu „Słynne rody warszawskie. Znaczący udział w produkcji filmu mieli Stefan Bratkowski, Andrzej Werner i Elżbieta Małecka.
W setną rocznicę otwarcia Muzeum Wojny i Pokoju w Lucernie zaprezentowano w Polsce (w Centralnej Bibliotece Wojskowej, a następnie w Muzeum w Łęcznej) wystawę przygotowaną w Szwajcarii pod kierownictwem Waltera Troxlera. Prezentacja w CBW została uzupełniona o materiały n.t. życia i działalności Jana Blocha. Wystawę objął patronatem Minister Obrony Narodowej, towarzyszyła jej też sesja naukowa „Wspólna i narodowa obrona w Unii Europejskiej” zorganizowana przez MSZ.
We wrześniu 2005 roku zorganizowano w Lucernie z okazji 100 rocznicy XIV Międzynarodowego Kongresu Pokojowego Międzynarodową Konferencję Pokoju, której celem było m.in. przypomnienie i upamiętnienie myśli pacyfistycznej Blocha. Ze strony polskiej wzięli w niej udział minister spraw zagranicznych RP Adam D. Rotfeld oraz ambasador RP w Szwajcarii Janusz Niesyto, zaś Towarzystwo reprezentowali Peter van den Dungen, Arthur Eyeffinger oraz Andrzej Werner.
Towarzystwo podjęło inicjatywę uhonorowania osób szczególnie zasłużonych dla propagowania dorobku Jana Blocha. W okresie działalności przyznano te wyróżnienia dwukrotnie, po raz pierwszy w lutym 2005 r. w Hadze uhonorowano b. ministra spraw zagranicznych RP Krzysztofa Skubiszewskiego i b. ministra spraw zagranicznych Wspólnot Europejskich Edmunda Wellensteina, zaś po raz drugi w Warszawie w czerwcu 2006 Adama D. Rotfelda i Krzysztofa Szwarca = Przewodniczącego Rady powstałej w 2005 roku Fundacji Jana Blocha, z którą Towarzystwo nawiązało ścisłą współpracę i uzgadniało wspólnie podejmowane zadania.
Działalność Towarzystwa przerwala tragiczna śmierć Andrzeja Wernera w październiku 2007 roku. Idee i zadania Towarzystwa kontynuowała i czyni to do tej pory Fundacja Jana Blocha.